Το προϊστορικό σπήλαιο “Σαρακινό”
Στο 107ο χλμ της εθνικής οδού Αθηνών – Λαμίας και 300 μ. δυτικά του κόμβου Ακραιφνίου – Αλιάρτου ψηλά στον πετρώδη λόφο που ορθώνεται στα βόρεια του παράλληλου αγροτικού δρόμου, βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα σπήλαια της Στερεάς Ελλάδος και σίγουρα το σημαντικότερο της Βοιωτίας. Πρόκειται για το σπήλαιο του Σαρακηνού ή Σαρακινό ή Σαρακίνικο.
Βρίσκεται σε υψόμετρο 190 μ., δηλαδή 100 μ. πάνω από τη σημερινή πεδιάδα. Πρόκειται για σπήλαιο μεγάλων διαστάσεων, έκτασης 3.000 τ.μ., με μεγάλη σε μήκος (30 μ.) και ύψος τοξωτή είσοδο που εξασφαλίζει φυσικό φωτισμό, το οποίο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για κατοίκηση, αποθήκευση, ενταφιασμό κ.λπ., με υπέροχη θέα στην Κωπαΐδα και ευρήματα ηλικίας 40.000 ετών.
Το ενδιαφέρον βρίσκεται στο ότι στο σπήλαιο αυτό η κατοίκηση συνεχίστηκε αδιάλειπτα μέχρι το 1600 π.Χ. και αποτελεί στην κυριολεξία μνημείο της ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη. Όπως και τα άλλα σπήλαια της Κωπαΐδας, είχε χρησιμοποιηθεί επί μακρό χρόνο για σταυλισμό ζώων και οι αποθέσεις κοπριάς στην επιφάνειά του ήταν πολύ μεγάλες πριν την έναρξη των ανασκαφών.
Η ανάβαση στο σπήλαιο ήταν αρκετά δύσκολη και πολύ περισσότερο αφού έπρεπε να μεταφερθεί και ο απαραίτητος για την ανασκαφή εξοπλισμός (καρότσια, τσαπιά, γεννήτριες κ.λπ.). Από το 2005 ο Πολιτιστικός Σύλλογος και οι πολίτες του Ακραιφνίου διευκόλυναν το έργο των ερευνητών φτιάχνοντας γέφυρα στο κανάλι, σκαλοπάτια με κάγκελα στον δύσβατο βράχο και περίφραξη στο σπήλαιο, με χρηματοδότηση από την ΛΑΡΚΟ (σκαλοπάτια) και την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (περίφραξη).
Ανασκαφή στο σπήλαιο Σαρακηνού άρχισε ο Θ. Σπυρόπουλος (1973), ο οποίος είχε αναφέρει πλούσια ευρήματα της Μεσοελλαδικής (ΜΕ), Πρωτοελλαδικής (ΠΕ) και Νεολιθικής περιόδου. Ωστόσο, ουδέποτε έγινε δημοσίευση των ευρημάτων που φυλάσσονται στις αποθήκες του μουσείου Θηβών και έχουν χάσει τις ενδείξεις τους λόγω παρέλευσης χρόνου, ενώ βρίσκονται χωρίς context.
Το 1994 στην περιοχή της Κωπαΐδας άρχισε και συνεχίζεται ακόμη το Πρόγραμμα Κωπαΐδας (Κοpais Project, το οποίο περιλαμβάνει και την ανασκαφή του σπηλαίου Σαρακηνού. Η ανασκαφή στο σπήλαιο (Εφορεία Σπηλαιολογίας Παλαιοανθρωπολογίας Νότιας Ελλάδας) με υπεύθυνο ανασκαφέα τον καθηγητή Αδαμάντιο Σάμψων συνεχίστηκε μέχρι το 1996, οπότε και σταμάτησε για δύο χρόνια. Κατά την διάρκεια αυτής της ανασκαφικής περιόδου ερευνήθηκαν οι Τομές Α και Γ, ενώ προχώρησε σε βάθος η Τομή Β (ανασκαφή Θ. Σπυρόπουλου). Οι ανασκαφικές εργασίες άρχισαν πάλι το 1999, με τη βοήθεια των φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ το 2000 τέθηκαν υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Η ιδιαιτερότητα της ανασκαφής του Σαρακηνού οφείλεται στο ότι σε ένα εκτεταμένο ενιαίο χώρο ανασκάπτονται ταυτόχρονα εδαφικά στρώματα – στην πλειοψηφία τους αδιατάραχτα – από όλες τις αρχαιολογικές εποχές, τα οποία δίνουν πολύτιμες πληροφορίες όχι μόνο για την ανθρώπινη παρουσία και τις δραστηριότητες μέσα στο σπήλαιο, αλλά και για τις γεωλογικές και τις περιβαλλοντικές αλλαγές που συντελέστηκαν όλα αυτά τα χιλιάδες χρόνια έως και την Παλαιολιθική Εποχή.
Mε πληροφορίες από blackdim
